تبریز در مشروطه، یک سر و هزار سودا/مشروطه دوره جنگ روایت‌ها
به گزارش روابط عمومی حوزه هنری انقلاب اسلامی، حجت‌الاسلام علیانسب در این برنامه اظهار کرد:اگر بخواهیم نقش آذربایجان و تبریز را در مشروطه در نظر بگیریم، ابتدا باید ماهیت تبریز در مشروطه را چون لایه‌ای در نظر بگیریم چرا که تاریخ مشروطه تاریخی سیری ناپذیر است و با ورق کردن آن، لایه و سوالات جدید ایجاد می‌شود.
وی ادامه داد: ماهیت جنبش مشروطه، جنبش ضد استبدادی بود و مرحوم طباطبایی نامه‌ای در این زمینه دارد که اوج استبداد را در آن دوره نشان می‌دهد، او گفته است " پارسال دخترهای قوچانی را در عوض ۳ سیره گندم گرفته و به ترکمن‌ها و عشق آباد فروختند و عن قریب این مملکت جزو ممالک خارجه خواهد شد و راضی نشوید این اتفاق در دوران شما بیافتد" و این مقدمه مشروطه بود.
وی افزود: تاسیس عدالت خانه از تهران توسط سه روحانی آغاز شد اما در تبریز خبری نبود چرا که دو مشکل عمده وجود داشت، رهبرانی که مردم را در تنباکو جمع کرده بودند حضور نداشتند و سه فرقه معروف شیخی که در راس آن ثقةالاسلام، کریم‌خانی در راس آن سید محمد قره باغی و اصولیون یا متشرعه که میرزا کریم امام جمعه در راس آن بود، سایه هم را با تیر می‌زدند.
این استادیار دانشگاه تبریز اضافه کرد: روحانیت تبریز سه بخش بودند که به تفاهم نمی‌رسیدند، محمد علی میرزا ولیعهد نیز تبریز بود، او تبریز را از کودکی می‌شناخت و روحیه خاصی داشت و هرزه و فریبکار بود و مردم تبریز نتوانستند که بر او چیره شوند و اختلاف او با عین الدوله باعث شد تا سرش گرم جنگ قدرت در تهران شود و در تبریز مردم اعتراض کردند.
وی گفت: این سه دسته روحانی تبریز به دلیل داشتن دشمن مشترک باهم متحد می شوند و علیه استبداد به پا می خیزند و در مسجد صمصام السلطنه جمع می شوند و انجمن عدالت طلبان تاسیس می کنند و با امضای علما به قم و دیگر شهرها نامه می فرستند.
علیانسب افزود: نامه‌ای به مظفرالدین‌شاه فرستادند مبنی بر اینکه از مهاجران قم دلجویی شود، مظفرالدین‌شاه نیز شش مرداد ۱۲۸۵ نامه‌ای نوشت که عین الدوله را بر کنار و از علمای تبریز نام برد و گفت مشیرالدوله را به قم می‌فرستم تا از علما دلجویی کنند و این گام اول تبریز در مراحل اولیه مشروطه بود. اما زیر پوست این جنبش، جریاناتی در شرف وقوع بود، وزیر خارجه انگلستان گفته بود مراقب باشید مشروطه خواهان با کسانی که تعصبات مذهبی را به منظور تعرض به قدرت ترغیب می‌کنند همراه نباشند. این جریان رفته رقته حرکاتش تندتر می شود. آغازگر مشروطه روحانیت بودند و سفیر انگستان گفته بود مراقب باشید قشر مذهبی به سمت روحانیت نرود.
این استاد دانشگاه اظهار کرد: ۱۴ مرداد فرمان مشروطه صادر شد و دو هفته بعد آن مراسم افتتاح مجلس برگزار شد، مجلس موقتی که برای نوشتن نظام نامه انتخابات شکل گرفته بود. همه کارهای مجلس اول از صدور فرمان مشروطه تا تشکیل مجلس خیلی با عجله اتفاق افتاد چرا که این شائبه وجود داشت که نظر شاه سریعتر عوض می‌شود، به همین خاطر نمایندگان تهران منتظر حضور سایر نمایندگان ایالت ها نشدند و ۶۰ نماینده در مجلس قانون اساسی را نوشتند.
وی ادامه داد: ۱۱ دی ماه قانون اساسی را به امضای شاه رسانده و ۱۸ دی شاه فوت کرد و یک ماه بعد نمایندگان تبریز به تهران رفتند، در کشور ما مثلث جنگ تشکیل شد که یک طرف شاه بود و محمد علی شاه گفت مشروطه را پدر تشکیل داده نه من، از طرفی نمایندگان مجلس مدعی این بودند که مشروطه را ما اداره می‌کنیم و دسته دیگر روحانی‌ها که اذعان می‌کردند ما تشکیل دادیم اما از دست ما گرفتند و این سه دسته همدیگر را قبول نمی‌کردند.
علیانسب با بیان اینکه رهبر معظم انقلاب به جنگ روایت‌ها اشاره کرده‌اند که دوره مشروطه دوره جنگ روایت‌ها بود، گفت: محمد علی شاه با مجلس مخالفت کرد و نمایندگان را برای تاج‌گذاری دعوت نکرد و مجلس جلوی او ایستادگی کرد و بر قرادادهای بین‌المللی نظارت و حقوق پادشاه را کنترل می‌کرد اما مجلس از شاه قدرت بالاتری بود و ۲۱ مرداد شاه به قرآن قسم خورد. که به مشروطه پایبند باشد. ۹ اسفند ماه محمد علی شاه ترور شد و مجلس در موضع تهمت قرار گرفت و خرداد ۱۲۸۷ محمدعلی شاه به مجلس حمله و انجمن تبریز محمد علی شاه را از سلطنت خلع و ۲ تیر مجلس توسط لیاخف روسی به توپ بسته شد.