معرفی کتاب «لبخند سعدی» به قلم اسماعیل امینی
ابومحمّد مُشرف‌الدین مُصلِح بن عبدالله بن مشرّف، متخلص به سعدی که در سال‌های ۶۰۶ تا ۶۹۰ هجری قمری می‌زیست، شاعر و نویسنده پارسی‌گوی ایرانی است. اهل ادب به او لقب استاد سخن، پادشاه سخن، شیخ اجل و حتی به‌طور مطلق، استاد داده‌اند. او در نظامیه بغداد، که مهم‌ترین مرکز علم و دانش جهان اسلام در آن زمان به حساب می‌آمد، تحصیل و پس از آن به‌عنوان خطیب به مناطق مختلفی از جمله شام و حجاز سفر کرد. سعدی سپس به زادگاه خود، شیراز، برگشت و تا پایان عمر آنجا اقامت گزید. آرامگاه وی در شیراز واقع شده‌است که به سعدیه معروف است.
سعدی نگارش کتاب گلستان را کمتر از یک سال بعد از تدوین بوستان، در اول اردیبهشت سال ۶۵۶ هجری شروع کرد و در مدت پنج یا شش ماه نگارش آن را به پایان رساند. به همین دلیل و به‌منظور تجلیل از سعدی، اول اردیبهشت، روز آغاز نگارش کتاب گلستان، در ایران روز سعدی نام‌گذاری شده است.
مرکز سعدی‌شناسی ایران از سال۱۳۸۱ روز اول اردیبهشت‌ماه را روز سعدی اعلام کرد و در اول اردیبهشت ۱۳۸۹ و در اجلاس شاعران جهان در شیراز، نخستین روز اردیبهشت‌ماه از سوی نهادهای فرهنگی داخلی و خارجی به عنوان روز سعدی نام‌گذاری شد.
به همین بهانه به معرفی یکی از کتاب‌هایی که انتشارت سوره مهر با توجه به سعدی چاپ و منتشر کرده است، پرداخته‌ایم. این کتاب به قلم اسماعیل امینی با عنوان «لبخند سعدی» (طنزآوری در غزل‌های سعدی) با 424 صفحه در سال 91 منتشر شده است.
وقتی سخن از طنزآوری سعدی است، اغلب به گلستان و بوستان اشاره می‌شود و از غزل سعدی چندان سخنی به میان نمی‌آید، ولی این کتاب فرصتی است که دستمایه‌های طنز در غزل سعدی نیز مورد مداقه قرار گیرد.
شیوه اسماعیل امینی در کتاب اینگونه بوده است که با انتخاب غزل‌هایی که حال و هوای طنز دارند هرجا که لازم بوده در قالب پاورقی توضیحاتی بر شعر افزوده است.«لبخند سعدی» توجه مخاطب را به این نکته جلب می‌کند که طنز، شاخه‌ای از ادبیات است که جدیت دارد و از آنجا که زبان سعدی بسیار به زبان امروز نزدیک است، ارتباط با آثارش سهل‌تر خواهد بود.در واقع او به زبانی سخن می‌گوید که تا به امروز زنده است و ما امروز به زبانی که سعدی به کار برده سخن می‌گوییم.
«لبخند سعدی» البته جنبه پژوهشی دارد، اما نه پژوهش صِرف و دست کمی از یک کتاب ناب طنز جذاب و خوشخوان ندارد. در هر غزل بیت‌های طنزآمیز به صورت برجسته و مورب از سایر بیت‌ها متمایز شده که به نوعی راهنمایی برای مخاطب در دنبال کردن موضوع است. دلیل انتخاب این غزل‌ها شاخص‌تر بودن طنز آنهاست؛ وگرنه سعدی به غیر از این غزل‌ها، در دیگر غزل‌هایش هم از طنز استفاده کرده است.